صیانت از میراث فرهنگی غیر مادی مردمان بومی: در جست‌وجوی مناسب‏ ترین راهکار حقوقی

مردمان بومی مردمانی هستند که از ادوار گذشته و به‌ویژه پیش از استعمار دارای تاریخ، پیوندها، و سنت‏های مشترک با یک‌دیگر بوده‏اند که سبب جدایی آن‌ها از جامعة اصلی و مرکزی و برخورداری از نظام‏ها و الگوهای ارزشی و فرهنگی خاص خود شده است. این مردم، که در چارچوب‏ها و نظامات قدرت مرکزی زندگی می‏کنند، با سرزمین و محل اقامت خود رابطه‏ای عاطفی و معنوی دارند و نیز حفظ و صیانت از فرهنگ و میراث غیر مادی خود را، که عمدتاً جنبة شفاهی و کلامی دارد، عامل بقا و استمرار هویتشان در گذر زمان و پرهیز از ادغام در دیگر جوامع غالب و مسلط در دنیای اطراف می‏دانند. برای حمایت حقوقی از این میراث راهکارهای گوناگونی پیشنهاد شده است که اهم آن‌ها را می‏توان در دو راهکار دسته‏بندی کرد: راهکار اول شامل نظام‏های حقوق خصوصی و حقوق مالکیت فکری است که با تکیه بر جلوه‏های گوناگون این حقوق‌ مانند کپی‌رایت، حق اختراع، حقوق علائم تجاری، حقوق قراردادها، و مسئولیت مدنی و با تلقی این میراث به‌منزلة اموالی دارای ارزش اقتصادی و قابل دادوستد راه‌حل‏هایی برای حمایت از آن ارائه می‏کنند. راهکار دوم نیز نظام حقوق بشر است که بر اساس الگوبرداری از چارچوب «حق‏های فرهنگی» و آموزه‏های حقوق بشری در پی یافتن سازوکارهایی برای حمایت از حق مردمان بومی بر میراث فرهنگی غیر مادی و ادبیات و فرهنگ عامة آن‌ها به‌مثابة یک حق بشری است و در اسناد بین‏المللی و عملکرد محاکم بازتابی مناسب یافته است، تا جایی که برخی حق این مردمان بر حفظ میراث غیر مادی، به‌منزلة بخشی از هویتشان، را در زمرة حقوق بشر عرفی می‏دانند.